Sonja Beek – 49 jaar
Allround medewerker en opleider bij het zorgteam in Eindhoven.

"Wat ik zo boeiend vind, is dat geen werkdag hetzelfde is. Je weet nooit hoe je dag gaat verlopen. Met welke mensen je te maken krijgt. In welke cultuur of wat voor huis je terechtkomt. Dat is heel interessant."

Sonja Beek werkt al veertien jaar in de uitvaartbranche. Getriggerd door het overlijden van haar vader - die ze niet mooi opgebaard vond - ging ze het vak in. “Ik ben intern opgeleid, want zo gaat dat bij ons bedrijf”, vertelt ze. “Je weet van tevoren nooit zeker of je dit kunt, dat weet je pas als je het gaat doen. Je moet in het diepe duiken. Ik had er al snel een goed gevoel bij. Het was helemaal niet eng of vreemd.”

“Mensen denken vaak dat je altijd maar met verdriet bezig bent als je dit werk doet. Maar dat valt best wel mee. Soms zijn nabestaanden opgelucht, omdat een dierbare niet meer hoeft te lijden. Soms kijken ze terug op het feit dat iemand een mooi leven heeft gehad. Het is niet altijd zo beladen. En voor de mensen die verdrietig zijn, kunnen wij echt iets betekenen.” 

Het blijft mensenwerk
Sonja en haar collega’s verzorgen mensen die zijn overleden. “Wij wassen de overledene, doen de haren netjes, sluiten de ogen, kleden hem of haar netjes aan. Ook brengen we mensen naar het mortuarium. Met een chic woord ben ik ‘postmortaal zorgverlener’, maar we noemen het gewoon ‘overledenenverzorger’.”

“Als wij overledenen ophalen, is dat soms best confronterend voor de familie”, vervolgt ze. “Je komt toch binnen met een brancard. Het vraagt wel wat ervaring om dat netjes te doen.” Die ervaring heeft Sonja inmiddels. Ze leidt dan ook regelmatig jonge collega’s op. “Ik leer hen om als ze binnenkomen, meteen een scan te maken van de situatie. Waar ben ik? Wie zijn hier? Welke sfeer hangt er? De ene familie heeft iets meer tekst en uitleg nodig, de ander wil dat je de overledene vooral zo snel mogelijk meeneemt. Dat zijn dingen die ik jonge collega’s niet van een papiertje kan leren. Dat moet je gewoon doen.”

“Je moet snel kunnen inschatten wat mensen nodig hebben”

Natuurlijk is het daarbij belangrijk om je aan de protocollen te houden, benadrukt Sonja. Maar het blijft ook mensenwerk. ”Laatst kwamen we midden in de nacht bij een oudere mevrouw aan. Haar man was overleden. Ze bood ons meteen een kopje koffie aan. De regel is dat we dat niet aannemen. Tijdens het verzorgen van haar man vroeg ze het weer: wilden we misschien een blikje cola? Ze bleef maar vertellen over haar man en telkens weer bood ze ons een drankje aan. Toen we klaar waren, vroeg ze: “Willen jullie nou écht geen blikje cola?” We hadden geen vervolgopdracht, dus we zijn toch nog heel even gebleven. Ze had het echt nodig om even te praten.”

Sterke rug, sterke maag
Het verzorgen van overledenen is een vak met een emotionele en fysieke belasting waar best wat bij komt kijken, vindt Sonja. “Als een overledene wat zwaarder is, moet je wel de kracht hebben om iemand op een brancard te tillen. Ik zeg wel eens: je moet een sterke rug en een sterke maag hebben, want als iemand overlijdt, blijft het niet altijd netjes. Schoonmaken hoort er ook bij. Ook verwijderen we pacemakers en vullen we de neus- en keelholte op. Jonge collega’s zijn daar meestal wel van onder de indruk. Maar het resultaat is heel mooi.”

Onder de indruk
Na veertien jaar is Sonja nog lang niet uitgekeken op het werk. Het is mooi, het geeft voldoening en het is iedere dag weer interessant. En ze weet haar emoties goed op het werk te laten. “Ik sta niet emotioneel stil bij iedere overledene, dat zou te gek worden”, zegt Sonja. “Maar ondanks al mijn ervaring ben ik nog steeds wel regelmatig onder de indruk van situaties. Bijvoorbeeld als mensen onder zware omstandigheden zijn overleden of heel jong zijn. Maar ook bij ouderen kan het verdriet van een achterblijvende partner hard aankomen. Dat laat ons echt niet koud. Gelukkig hebben we elkaar als collega’s. Na afloop praten we nog even na en vangen we elkaar op als dat nodig is.”